..........................................................................................................................
«Σκέψεις για την Art Bank»
13 Μαϊου 2011
της Μαρίας Δουκάκη
… Κάπως έτσι ξεκίνησε η Art Bank.
Για το ότι κάποιοι καμαρώνουν για την πατρότητα της ιδέας ή για τη μητρότητα της Art Bank δεν είναι κακό αλλά ας μην ξεχνάμε πως στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση!
Σημασία έχει ότι η καλλιτεχνική ομάδα «Ορίζοντας Γεγονότων» αποφάσισε να ενεργοποιήσει ένα καλλιτεχνικό project τη συγκεκριμένη αυτή στιγμή: όταν το οικονομικό χάος στο οποίο μας οδήγησε το μονεταριστικό σύστημα φάνηκε να επικρατεί ολοκληρωτικά στις κοινωνίες μας και να επιφέρει χάος και στις προσωπικές μας ζωές!
Οι καλλιτέχνες μπορεί να δημιουργούμε ατομικά, εφόσον παλεύουμε για το αυθεντικό και πρωτότυπο έργο, ξέρουμε όμως παράλληλα να λειτουργούμε ομαδικά, αφού αυτά που εκφράζουμε με το έργο μας είναι πανανθρώπινα.
Έτσι, η Art Bank μπαίνει σε δράση.
Τα νομίσματα και η ανταλλακτικότητά τους ιστορικά είναι συνδεδεμένα με το οικονομικό φαινόμενο, τη ψυχολογία των λαών, την κρατική εξουσία και την τέχνη. Ενώ η αξία τους είναι άυλη, ανταλλάσσονται με υλικά αγαθά, επειδή δρουν ως αξία στην ψυχολογία των εθνών. Η κρατική εξουσία επηρεάζει και τελικά πείθει τους λαούς για την αξία των χαρτονομισμάτων που εκδίδει, χρησιμοποιώντας στην εικονογράφησή τους την τέχνη. Η τέχνη λοιπόν είναι το μέσο στο παιχνίδι της πειθούς, αφού ισχύει κι εδώ το ρητό «η εικόνα είναι ίση με χίλιες λέξεις».
Δεν ξέρω αν η πρώτη έκθεση της Art Bank αποκάλυψε την ψευδαίσθηση της αξίας του χρήματος ή αν δήλωσε την ανάγκη να δοθεί ένα χτύπημα στην ιδεολογική βάση του καπιταλισμού.
Αυτό που σίγουρα προσπαθούσε να εκφράσει και που φανερώθηκε ξεκάθαρα στη συνέχεια είναι μια πιο πρωτόγονη «μυθολογία της αξίας», η αποδοχή ενός νέου συστήματος ιεραρχίας που να στηρίζεται επάνω στην τέχνη, τον καλλιτέχνη και την εργασία του και φυσικά να το θέσει σε λειτουργία μέσα στην ανθρώπινη κοινότητα.
Στη συνάντηση της ομάδας μας με την Ειρήνη Σωτηροπούλου, οικονομολόγο που δουλεύει το διδακτορικό της επάνω στα «εναλλακτικά νομίσματα», μας είπε «εσείς οι καλλιτέχνες ούτως ή άλλως είστε εξοικειωμένοι με την ανταλλακτική οικονομία περισσότερο από τον καθένα και επίσης ξέρετε να λειτουργείτε σε ομάδες, οπότε θα μπορέσετε εύκολα να λειτουργήσετε ως εναλλακτική κοινότητα.»
...........................................................................................................................«Σκέψεις για τις αξίες και κατ’επέκταση σκέψεις για ένα σύστημα αξιών, όπου θα μπορούσαν να υπάρξουν και να χρησιμοποιηθούν τα καλλιτεχνικά νομίσματα της Art Bank»
10 Απριλίου 2011
της Μαρίας Δουκάκη
Αντιγράφω από την εισήγηση του Κωστή Σταφυλάκη, στο Συμπόσιο «Δραχμή: εικονογραφία και συμβολική αξία»:
«Σήμερα, σε ένα κλίμα αδιαμεσολάβητου κοινωνικού παρεμβατισμού, αρκετοί καλλιτέχνες και καλλιτεχνικές ομάδες επιχειρούν να βοηθήσουν στην οργάνωση τοπικών οικονομιών και κοινοτικών δικτύων ανταλλαγής αγαθών, με στόχο την κοινωνική αυτονομία και την απεξάρτηση από τις δεσπόζουσες οικονομικές ροές. Μπορεί όμως μια τέτοια αποδέσμευση να γίνει, έστω μερικώς, πραγματικότητα, αν η τέχνη δε λάβει σοβαρά υπόψη της τις σχέσεις επιθυμίας, απόλαυσης, αναπαράστασης που αρθρώνονται μέσα από τη χρηματική οικονομία και ιδιαίτερα, την ίδια την επεκτατική υστεροκαπιταλιστική αγορά της τέχνης; Τι εναλλακτικές μας προτείνουν τα σύγχρονα καλλιτεχνικά παραδείγματα που επεμβαίνουν στο ίδιο το νόμισμα, το χαρτονόμισμα, και την αξία του μέσα στην αγορά ή την πολιτική κοινότητα;»
Και απαντώ:
Τα μεγάλα κινήματα της μοντέρνας τέχνης, δρώντας εντός της κοινωνίας, επιχειρούσαν να την εισάγουν σε μια πρωτόγνωρη γι’αυτήν «απόλαυση». Ήταν αυτό το νέο που έφερναν στον κόσμο: να γεύεσαι κάτι για πρώτη φορά και να το απολαμβάνεις, να παρακολουθείς κάτι που γεννιέται μέσα από την ανατροπή όλων των κανόνων της τέχνης και να μετέχεις σ’αυτή τη «νέα αναπαράσταση» του κόσμου.
Ξέρουμε ότι αυτό δεν έγινε χωρίς τη βοήθεια των μεγιστάνων και την ισχύ που προσέφερε η οικονομική τους δυνατότητα. Οι μαικήνες της μοντέρνας τέχνης έμειναν σύμβολα ισοδύναμα μεγάλων καλλιτεχνών.
Κι όμως, πόσοι καλλιτέχνες εκδιώχτηκαν, κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, από τα «σαλόνια της τέχνης», από τα κυρίαρχα πολιτικά καθεστώτα και από την ίδια την πατρίδα τους, γιατί θεωρούνταν «εκφυλιστές» και επικίνδυνοι για το κοινωνικό σύνολο;
Με τη μοντέρνα τέχνη και μέσα από την ίδια τη νεωτερικότητα της μορφής επιχειρήθηκε, για πρώτη φορά στην ιστορία της τέχνης, η αποδόμηση του κυρίαρχου συστήματος.
Η τέχνη κατήργησε την ομορφιά στο πορτρέτο, σπάζοντας τους παραδοσιακούς δεσμούς του με το περιβάλλον, κάνοντάς το ένα μαζί του ή πολλές φορές καταστρέφοντάς το. Επίσης, αναμόχλευσε τη φύση, την ανέλυσε, τη διαίρεσε, ανέδειξε τις δομές της και κατέληξε να την παρουσιάσει γεωμετρική ή αφηρημένη.
Αυτά όμως αποτελούν το παράδοξο φαινόμενο προσπάθειας αποδόμησης του ίδιου του συστήματος εντός του οποίου επικρατούσε μέχρι τότε η τέχνη.
Κάποια μοντέρνα κινήματα έφτασαν αυτή την ανατροπή στο έπακρο, αφανίζοντας το ίδιο το αντικείμενο της τέχνης, τοποθετώντας στη θέση του την «ιδέα» του ή την ανάμνησή του. Άλλα, πάλι, ονόμασαν ως αντικείμενα τέχνης απλά καθημερινά πράγματα που ο καθένας μπορούσε να έχει στο σπίτι του, από μόνος του. Έφτασαν να διακηρύττουν «ο καθένας μας είναι καλλιτέχνης».
Πολλοί καλλιτέχνες και για πολλά χρόνια πάσχισαν γι’αυτή την ανατροπή.
Κι όμως, επειδή «ο καλλιτέχνης» είναι αυτάρεσκος μεν αλλά όχι αυτόνομος, η επιβολή της μοντέρνας τέχνης έγινε με την ισχύ του ίδιου του συστήματος που ανέτρεπε.
Το μονεταριστικό σύστημα, διακρίνοντας τις «ευκαιρίες» για κέρδος, δημιούργησε το «χρηματιστήριο της τέχνης» και κέρδισε από αυτή την προσπάθεια ανατροπής του. Η τέχνη για άλλη μια φορά μπήκε στα σαλόνια και έμεινε ξένη στο κοινωνικό λαϊκό σύνολο, λες και οι σχέσεις επιθυμίας και απόλαυσης που δημιουργεί η τέχνη (από τη φύση της) με τους ανθρώπους πρέπει να περνούν μέσα από το κανάλι της καταξίωσης, που μόνο οι ειδικοί και τα μεγάλα κέντρα τέχνης εξασφαλίζουν.
Πώς μπορούμε να δεχτούμε ότι αυτό είναι το σωστό κανάλι ροής και διασποράς της αλήθειας και του οφέλους της τέχνης, όταν είμαστε σίγουροι ότι αυτό διακατέχεται από το κέρδος;
Ένας άλλος δρόμος εισροής και απόλαυσης των έργων τέχνης μπορεί να δημιουργηθεί από την ίδια την αξία της τέχνης στη ζωή μας.
Όση ανάγκη έχουμε το οξυγόνο, το νερό και τα είδη διατροφής για να μας διατηρήσουν εν ζωή, όση σημασία έχει για μας η αναπαραγωγή, η φιλία, η κοινωνικότητα για να μπορούμε να δημιουργούμε τον κόσμο μας, άλλη τόση αξία έχει η τέχνη που είναι το βλέμμα μας στην ελευθερία, στις επιθυμίες, στην αιωνιότητα.
Ένα κυβικό εκατοστό οξυγόνου (όσο παίρνουμε με μια αναπνοή) έχει ίδια αξία με μια γουλιά νερό, με μια μπουκιά ψωμί, με το χιλιοστό του εμβρύου στην κοιλιά της μητέρας, με μια τρίχα από τα μαλλιά του φίλου μας, με ένα «καλημέρα» που θα μας πουν, με ένα λεπτό ελεύθερου χρόνου, με μια σκέψη επιθυμίας, με ένα κομμάτι έργου τέχνης που μας οδηγεί στην αιωνιότητα.
Ένας τέτοιος μετρητής εξισώνει αξίες.
Σηματοδοτεί πράγματα, γενόμενα και φαινόμενα.
Βάζει τάξη στις σημασίες.
Γίνεται το νέο σύστημα αξιών.
«Ο μετρητής αξιών» καθορίζεται από τις πραγματικές ανάγκες του ανθρώπου.
«Η μονάδα» του μετρητή αξιών αντικαθιστά το νόμισμα του μονεταριστικού συστήματος γιατί εκρέει από «το είναι» και διευκολύνει το κοινωνικό σύστημα να επιβιώσει και να δημιουργήσει.
Ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τη «μονάδα» του «μετρητή αξιών» για να χειρίζεται το παρόν του, με σκοπό να οδηγείται ως ομάδα στο μέλλον κι από εκεί στην αιωνιότητα, όμοιος και ίσος με το «όλον».
..........................................................................................................................
..........................................................................................................................
εισήγηση της διοργανώτριας του πρότζεκτ Art Bank στη συζήτηση που διοργανώθηκε στα πλαίσια της Εικαστικής έκθεσης Art Bank ΦΑΣΗ Ι
4 Δεκεμβρίου 2010
της Λίτσας Μουσούλη
Όταν ο Τζίμης Ευθυμίου, ο γνωστός πατέρας των Αέρα Πατέρα και του Ορίζοντα Γεγονότων τον χειμώνα που μας πέρασε μου ξαναθύμισε την Art Bank, μία παλιότερη ιδέα που είχε «μείνει στο ράφι», με έβαλε σε βαθιές και σοβαρές σκέψεις… το ζήτημα που θίχτηκε σ’ εκείνη τη συζήτηση και που ήταν κι ο λόγος που επανήλθε η Τράπεζα Τέχνης στο προσκήνιο ήταν το «να βγάλουμε δικό μας νόμισμα»!
Είχα παρακολουθήσει βίντεο και αναλύσεις που κυκλοφορούν εδώ και 2 χρόνια στο ίντερνετ, για την κρίση στην οικονομία και πώς αυτή σχετίζεται (συνδέεται) με την απατηλή αξία του χρήματος, που φουσκώνει τα χρέη των οφειλετών, καταστρέφει οικονομίες κρατών και νοικοκυριών και οδηγεί στην οικονομική κατάρρευση όλο τον κόσμο τελικά.
Βυθίστηκα λοιπόν σε σοβαρές σκέψεις προσπαθώντας να βρω μια λύση, πώς θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε νόμισμα όχι σαν συμβολική πράξη αλλά πώς θα δημιουργήσουμε κάτι που θα έχει πραγματική αποταμιευτική αξία, πώς δηλαδή θα μπορούσαμε να φτιάξουμε κάτι αντίστοιχο του παλιού σβώλου χρυσού ας πούμε, αφού δεν είμαστε χρυσοθήρες;
Είμαστε όμως καλλιτέχνες… !
Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Μπορούμε να κεφαλαιοποιήσουμε την Τέχνη;
Ίσως είναι αδόκιμος ο όρος, δεν έχω ασχοληθεί επιστημονικά με την οικονομία, όμως στην κυριολεξία μπορώ να πω ότι αυτό με απασχολούσε, πώς εμείς ως δημιουργικοί καλλιτέχνες θα κάναμε το νόμισμά μας τέτοιο ώστε να έχει πραγματικό αντίκρισμα και να μην κινδυνεύει να υποτιμηθεί…
Η λύση ήταν τόσο απλή, όμως τόσο δύσκολη στην προσέγγισή της, που κι εγώ η ίδια την αντιμετώπισα με δισταγμό στην αρχή. Δεν έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε έτσι! Απαιτεί κάποια λογική ακροβασία…
Να είναι αυτά τα ίδια τα νομίσματα ή τα χαρτονομίσματα έργα Τέχνης μοναδικά ή σε περιορισμένο αριθμό αντιγράφων…
Για τους πραγματιστές, τους υλιστές, τους ανθρώπους που θεωρούμε ότι έχουν στενή σχέση με το χρήμα η Τέχνη είναι απολύτως αόριστη και αφηρημένη έννοια. Ακόμη και για μας που την ασκούμε, ή μοχθούμε, ή ερωτοτροπούμε προσπαθώντας να το κάνουμε, η αξία του παραγόμενου έργου είναι προσωπική υπόθεση.
Πώς μπορεί να γίνει τόσο αντικειμενική που να αποτυπωθεί σε χρήμα;
Καλούμαστε να απαντήσουμε σ’ αυτό το ερώτημα…
Μπορούμε να το κάνουμε; Πιστεύω πως ναι!
Μέχρι στιγμής νομίζω ότι δημιουργήσαμε μερικές πολύ καλές ευκαιρίες για κάποιους συλλέκτες.
Στην δική μας περίπτωση, η σχεδίαση του χρήματος είναι στην ευθύνη του δημιουργού, αποτέλεσμα των θεμάτων και των τεχνικών που επιλέγει ο ίδιος.
Αποδέκτης είναι ο κόσμος.
Όποιος θέλει επιλέγει κάποια από τα νομίσματά μας για να τα συλλέξει ή να τα ανταλλάξει με προϊόντα ή υπηρεσίες από τους χορηγούς μας.
Λύσεις υπάρχουν και κάποιες ήδη διατυπώθηκαν στα έργα που είδαμε στην πρώτη έκθεση της Art Bank…
Τι είναι λοιπόν η Art Bank;
Κυρίως πρόκειται για ένα διαδραστικό έργο Τέχνης μεγάλης εμβέλειας όπου δημιουργείται χρήμα από εικαστικούς καλλιτέχνες και διακινείται μέσω των υποστηρικτών της ιδέας.
Η συνέχεια του χρόνου… στην επόμενη Φάση!
.....................................................................................................................
.....................................................................................................................
